به گزارش پایگاه تحلیلی- خبری “شیرازه“،زمین لرزه ها در استان فارس در اکثر مواقع بین ۳ تا 5 ریشتر نوسان دارد که می توان با اجرای طرح‌های کارشناسانه شهر را از خطرات وقوع آن در امان گذاشت اما با این حال سهل انگاری ها همچنان ادامه دارد و از دور و نزدیک دیده یا شنیده می‌شود که عده ای از شهروندان بر اثر دچار صدمات جسمی، روانی و مالی جبران‌ناپذیر شده‌اند.

مسئله ای را که در گذشته های دور طبیعی می دانستند،این روزها با دانش روز و استفاده از تکنولوژی های نوین قابل پیشگیری است و می توان زمین را از خطرات احتمالی و حتی وقوع آن جلوگیری نمود. با این حال استان فارس به خصوص شیراز از جمله مکان هاییست که در پیشگیری از آن غفلت شده و آن طور که باید به این موضوع پرداخته نمی‌شود.با این حال،شاید زلزله های مکرر «خان زنیان» در نزدیکی شیراز هشدارهایی باشد تا مسئولین از خواب بیدار شوند و  چاره جدی،اساسی و عملی برای رفع آن بیندیشند.

آبدار شدن غارهای آهکی و سست شدن زمین در منطقه «حسینی‌الهاشمی»
با این وجود از چندی پیش  و در مدتی کوتاه آپارتمان‌ها و ساختمان‌های آسمانخراش در منطقه حسینی‌الهاشمی این کلانشهر سربرافراشت. در سازه‌هایی عظیمی که جمعیت بسیاری را در خود جای داده و هم‌اکنون نیز برج‌های مسکونی یکی پس از دیگری سر بر می آورند،خبر از خطر وجود غارهای آهکی و گچی در زیر زمینش می دهند.

 چرا که در این مکان ها زمین سست بوده و هر لحظه امکان فرونشست آن وجود دارد. این در حالیست که احداث سد تنگ‌سرخ نیز بر خطر این منطقه دامن می زند چراکه حتی بارش باران برای این نوع خاک تهدید آمیز بوده چه برسد به یک سد.وجود یک سد هر چقدر هم کم‌حجم باشد، شرایط را به مراتب بحرانی‌تر کرده و موجبات آبدار شدن این غارهای آهکی شده و آن را دیر یا زود فرو می نشاند.

به گفته کارشناسان، پر کردن غارهای آهکی زیرین این منطقه و مقاوم‌سازی ساختمان‌های ساخته شده حدود صدها میلیارد تومان هزینه بردار بوده که توجیه اقتصادی ندارد، بنابراین پیشنهاد شد که مجوز ساخت‌و‌ساز جدید صادر نشود و زمین‌های این منطقه مورد بررسی دقیق‌تر قرار بگیرد.

50 درصد خاک این منطقه آهکی است

به گفته بهنام احمدزاده، شهردار منطقه ۱۰ شیراز، با وجود این که منطقه «حسینی الهاشمی» خطرآفرین می باشد اما همچنان در آنجا ساخت و ساز وجود دارد.انطور که طهماسب یوسفی،رئیس مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور می گوید زمین این منطقه برای ساخت و ساز مناسب نیست.

وی در گفت و گو با خبرنگار”ما”گفت:از نظر زمین شناسی و خاک شناسی خاک این منطقه را “مارن”می گویند،بدین معنی که ۵۰ درصد آن خاک «رس» و ۵۰ درصدش آهک است.

شهر شیراز در مرز کمربند لرزه خیز قرار دارد
یوسفی رئیس مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی با اشاره به وجود لایحه های گچی و مارنی در منطقه حسینی الهاشمی افزود:کوه دراک نیز که در نزدیکی این منطقه قرار گرفته که به صورت آهکی بوده و فقط تا زمانی که آب به آنجا نرسد پایدار می باشد.

رئیس مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی ادامه داد:ما نمی توانیم بگوییم که در این منطقه ساخت و ساز شود یا نه.چرا که یک مهندس می تواند با ارائه و اجرای نظرات کارشناسانه و مهندسی شده،بخش زیادی از این مشکلات را حل نموده و از بروز حوادث بکاهد.
مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب فارس گفت: شهر شیراز در مرز کمربند لرزه خیز قرار دارد.

وی بیان کرد:مهندسان و کارشناسان می توانند با شناخت نقاط قوت و ضعف زمین منطقه حسینی الهاشمی روش های مقابله را پیاده سازی نمایند که یکی از آن «زهکشی» است.یوسفی با بیان این که احتمالا طرح های زهکشی، جدول کشی در این منطقه انجام شده و مهندسین و کارشناسان با برنامه ریزی اقدام به ساخت نموده اند،توضیح داد:وقتی که کشوری مثل ژاپن بر روی آب خانه می سازد یا حتی در کشور خودمان روی ماسه ها و نزدیک ساحل و دریا ساختمان سازی می شود، آیا نمی توان بر روی این نوع خاک ساخت و ساز کرد؟

وی اظهار داشت: با این همه و از زاویه دیگر می بایست جلوی فرسایش خاک نیز گرفته شود چرا که با وجود حفره های گچی و آهکی به مرور، خاک آن منطقه از بین می رود.رئیس مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی افزود:۵۰ درصد خاک این منطقه آهک و تا حدودی از گج تشکیل شده که در آن حفره هایی را ایجاد نموده و با پیدایش و نفوذ آب در آن خطر آفرین می شود.چرا که آب جاری و حتی آب باران برای این نوع جنس خاک خطر ساز است.

وی با اشاره به گسل های خطرآفرین در شیراز گفت: از سال 68 وجود دو گسل از خطه شمالی این شهر یعنی از سمت اراضی دانشگاه تا رودخانه خشک مورد تایید زمین شناسان بوده و وجود گسل در گچساران که از شرقی ترین ارتفاعات اراضی و شمال رودخانه شروع شده و تا گویم امتداد یافته، مورد تایید کارشناسان است.به گفته کارشناسان گسل دوم مربوط به «گسل سبز پوشان »می شود که قبلا از دریاچه مهارلو و پریشان شروع شده و از ارتفاعات جنوبی شیراز عبور می کند.

استان فارس مقام دارِ آمار زلزله
طهمورث یوسفی اظهار کرد: شیراز در مرز کم خطر و پر خطر زلزله خیز قرار دارد، زلزله‌ها به نقطه ضخیمی در زمین بازمی گردد و گسل‌ها نیز بر روی پوسته زمین قرار دارد.

80درصد زلزله‌های فارس زیر ۵ ریشتر است
او با بیان این که استان فارس مقام دار از لحاظ آمار زلزله و حتی جزو رتبه‌های دوم و سوم است، اضافه کرد: بالای ۸۰ درصد از تعداد زلزله‌ها در استان فارس زیر ۵ ریشتر بوده و خسارتی بر جای نگذاشته است.

یوسفی با اشاره به اینکه شمال غرب، غرب، جنوب و جنوب شرق فارس بر روی گسل واقع شده و بیشترین زلزله را نسبت به شمال استان دارد، تصریح کرد: از لحاظ تقسیم بندی جزئی‌تر نور آباد، ممسنی، کازرون، فراشبند، مهر، لامرد، لارستان، داراب، جهرم و بخش‌های بیشتر جنوبی شیراز جزو کمربند لرزه خیز استان هستند.او با بیان این که استان فارس در منطقه زاگرس و بر روی گسل قرار دارد، گفت: در استان فارس ۵ گسل معروف وجود دارد، از جمله این گسل ها، گسل کازرون (که از منطقه نورآباد و کازرون می‌گذرد)، گسل کره‌بس (که از منطقه کهمره سرخی می‌گذرد و تا قیروکارزین و لارستان ادامه دارد)، گسل سبزپوشان (از غرب شیراز)، گسل سروستان و فسا، گسل نی‌ریز وجود دارد که برخی از این گسل‌ها از شمال تا جنوب استان امتداد دارد.

پر کردن غارهای آهکی با هزینه های میلیاردی
یوسفی اضافه کرد: نقشه اى با مبناى کار ساخت و ساز و شهرسازى در شیراز باید ایجاد شود تا با مقاوم سازی و مستحکم سازی در مناطق زلزله خیز، برنامه‌ای برای توسعه شهری انجام شود.به گفته کارشناسان، پر کردن غارهای آهکی زیرین این منطقه و مقاوم‌سازی ساختمان‌های ساخته شده حدود صدها میلیارد تومان هزینه بردار بوده که توجیه اقتصادی ندارد، بنابراین پیشنهاد شد که مجوز ساخت‌و‌ساز جدید صادر نشود و زمین‌های این منطقه مورد بررسی دقیق‌تر قرار بگیرد.عبدالمجید اسدی، زمین‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد شیراز نیز هشدار داده که بافت اطراف بزرگراه دراک شیراز نیز «گچی» بوده و می تواند باعث خطر برای ساخت و سازها شود.به گفته او در دامنه این کوه و بزرگراه کنار آن، غارهای بزرگ آهکی و گچی کشف شده‌ و ساخت سد تنگ سرخ در بالادست آن و آبگیری در آینده سبب بالا رفتن سطح آب زیرزمینی در این منطقه شده و از بین رفتن بافت گچی و آهکی این منطقه و در نتیجه کاهش استحکام زمین را به دنبال دارد.مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب فارس گفت: شهر شیراز در مرز کمربند لرزه خیز قرار دارد.

امامی: هیچ تخلفی در ساخت‌وسازها دیده نشده است
نوذر امامی، زئیس کمیسیون و نماینده شورا در کمیته فنی کمیسیون ماده 5 قانون شورای عالی شهرسازی و معماری هم با بیان این که ساخت وساز در این منطقه کارشناسی شده، گفت:ساختمان سازی در این منطقه مشکلی ندارد و نمی توان جلوی آنرا گرفت.وی با بیان این که خطری شهروندان را تهدید نمی کند،افزود: جای هیچ  نگرانی برای شهروندان وجود ندارد چراکه تمام ساخت‌وسازهای شهرداری در محدوده «حسینی‌الهاشمی» و «برف‌روشان» بر اساس معیارهای کارشناسانه و تخصصی انجام شده است.

 امامی بیان کرد: تمام ساخت‌وسازهای شهرداری در این محدوده براساس طرح جامع و طرح تفصیلی شیراز بوده و سازه‌های آن براساس مقاومت و جنس زمین است.رییس کمیسیون معماری و شهرسازی بر این باور است که هیچ تخلفی در ساخت‌وسازها دیده نشد، هر جا گسل وجود داشته باشد به معنای عدم ساخت‌وساز نیست بلکه باید برای آن تمهیدات ویژه اندیشیده شود ،چراکه ساختمان سرمایه ملی بوده و باید به نوع خاک و میزان مقاومت و تراکم و طبقات آن سازه توجه شود.

خطر گسل های «سبز پوشان»،« قلات»،«کره بس »و «پشت مله»
وی پیش از این به وجود گسل های شیراز که می تواند این شهر را دچار لرزش و خطر کند، اشاره کرده و ادامه داد: یکی از این گسل ها «گسل سبز پوشان»می باشد که انتهای شمالی آن از منطقه شهرک صنعتی و حاشه کوه دراک عبور کرده و فعال است، موارد دیگر گسل قلات،گسل «کره بس» در منطقه کهمره سرخی،(زمین لرزه اخیر خان زنیان احتمالا از همین گسل بود( گسل در منطقه دروازه قران) و نشانه به وجود آمدن«تنگه الله اکبر»یکی از نشانه های آن می باشد. به عقیده بعضی از کارشناسان گسل های احتمالی مانند گسل «پشت مله» منیز فقط به صورت لغزش رخ می دهد.

از ساخت و ساز در منطقه حسینی الهاشمی جلوگیری شود
این در حالیست که دکتر اسدی، استاد و کارشناس زلزله شناس به شدت بر خطرآفرین بودن منطقه حسینی الهاشمی معتقد بوده و بر این بارو است که باید برای رفع این معضل فکر اساسی کرد.
وی بر این باور است که می بایست از ساخت و ساز در این منطقه خودداری شود.
دکتر اسدی،با تاکید بر تشکیل کمیته گفت:با وجود متخصصین و کارشناسان در این کمیته تحقیقات روی گسل ها انجام شده است.

مطالعه دقیق وجود ندارد
«دکترنواب قائدی »،عضو کمیسیون شهرسازی و معماری نیز با تاکید بر لزوم توجه بیشتر به خطر گسل ها گفت: آیا تاکنون مطالعات کارشناسانه برای وقوع زمین لرزه داشته ایم؟آیا دستورالعمل های ساخت و ساز داریم؟ متاسفانه مطالعه نبوده و ما وقتی اتفاق ناخوشایندی به وقوع پیوست تازه به این فکر می کنیم که چه کاری باید انجام دهیم. وی با تاکید بر مقاوم نمودن ساختمان ها افزود: اگر در این رابطه مطالعاتی هست باید قابل ارائه باشد و در صورتی که مطالعه‌ای در این بخش‌ها انجام نشده باید پرسید ساخت‌وسازها پیش از این بر چه اساسی صورت گرفته است؟

غارهای آهکی تاب و تحمل حجم عظیم ساختمان ها را ندارد
«سولماز دهقانی» ،عضو کمیسیون شهر سازی هم به اهمیت ایمنی در ساخت و سازها اشاره کرد و با بیان این که مسئله خود گسل نیست، گفت: مشکل ساخت و ساز بر غارهای آهکی بوده چرا که در این مکان ها مسائل ایمنی درنظر گرفته نشده و غارهای آهکی تاب و تحمل حجم عظیم ساختمان ها را ندارد.وی با تاکید بر مطالعه دقیق افزود: اگر مطالعاتی در این بخش‌ها نداریم باید از ایجاد ساخت‌وسازهای بیشتر جلوگیری کنیم.

هشدارها داده شده اما توقفی در ساخت و ساز نیست
 رضایی ،مدیر کل راه و شهرسازی نیز گفت: برای ساخت و سازها هشدارهایی داده می شود اما این که ساخت و ساز متوقف شود خیر.وی با تاکید بر جنبه های حقوقی و قانونی این سازمان افزود:متاسفانه برخی افراد بدون بررسی های کارشناسانه و تصمیمات منطقی  اتهامات زیادی را به این سازمان وارد می کنند که جایز نیست.رضایی با تاکید بر همکاری دستگاه های متولی گفت : محیط زیست،نظام مهندسی و دیگر سازمان ها در این رابطه دخیل هستند اما با این که وظیفه شهرداری نبوده، این سازمان ساختمان هایی که روی گسل غارآهکی قرار داشته را تغییر کاربری داده و آن را به فضای سبز تبدیل نموده است.

وی ادامه داد:با این حال شهرداری از نظر فنی مصوبه کارگروه را برنامه ریزی کرده و تغییر کاربری داده که البته روال قانونی را هم طی کرده است.به گفته او باید پذیرفت که همه نقاط شیراز روی گسل بوده اما توجه به مناطقی مثل حسینی الهاشمی که در حریم گسل های خطرناک بوده ضرورت توجه بیشتری دارد.در این میان جنوبی ،طراح و مجری سایت «برفروشان» با بیان این که در سال 90 پرونده ای در خصوص وجود این گسل ها در شهر شیراز تنظیم شده، گفت:در این رابطه مطالعات کارشناسی انجام شده و بسیاری از آزمایش ها و موارد لرزه نگاری صورت گرفته است.

50 نقطه شیراز گسل دارد
به گفته دیگر کارشناسان در حال
حاضر در 50 نقطه شهر گسل وجود داشته که در صورت بی توجهی خطرات جبران
ناپذیری را بوجود می آورد.البته برخی نیز در زمینه نبود شبکه فاضلاب در این
مناطق تاکید کردند که چرا مالکین آن بدون مجوز تاسیس شبکه فاضلاب در این
مکان ها ساخت و ساز انجام داده اند؟به گفته آن ها این ساخت و ساز ها در
حالی انجام گرفته که ساخت بیمارستان ،پمپ بنزین و دانشگاه بر روی گسل ممنوع
است.

لزوم بکارگیری دانش «به روز» و تکنولوژی های نوین
وهاب زنگنه ،مشاور کمیسیون معماری و شهر سازی هم با بیان این که شیراز شهر گسل هاست، با تاکید بر عملیات کارشناسانه و بکارگیری دانش «به روز» در مهار گسل ها گفت:بخش عمده ای از این گسل ها ضعیف و غیرفعال بوده اما بعضی هم خطر آفرین بوده که می بایست از بروز آن جلوگیری کرد؛به فرض مثال در نبود عملیات کارشناسان و با اقدامات غیرکارشناسانه یک مسئول مهار یک گسل کوچک در خیابان جمهوری به نتیجه مطلوبی نرسید.

یکی از کارشناسان نیز در این زمینه گفت:همانطور که می دانیم در تهران و حتی لس آنجلس بناهای زیادی برروی گسل ها ساخته شده لذا این ساخت و سازها دارای مصوبه قانونی بوده که در شورای برنامه ریزی تایید شده و به شهرداری نیز ابلاغ شده است.وی ادامه داد:بر این اساس شهرداری هم بر اساس طرح های جامع و تفصیلی مجوز پروانه ساخت صادر می کند.با این حال گسل ها در شمال و جنوب وجود دارد و تاکید شده که اگر قرار است که ساخت و سازی انجام بگیرد حتما باید مجوز آن صادر شود.

برپایه این گزارش، برای پیشگیری از خطر گسل ها،یکی بر جنس خاک تاکید دارد و دیگری بر ارائه راه حل های کارشناسانه ؛یکی از ارائه مجوزها گلایه دارد و دیگری از نبود مطالعات دقیق در ساخت و ساز.با این همه،وجود و خطر گسل ها را نمی توان انکار کرد. خطری که در کمین مردم نشسته و هر لحظه ممکن است سرنوشت شومی را برای آن ها رقم بزند، به همکاری و هم اندیشی مسئولینی نیاز دارد تا به دور از بحث و جدل ها و انداختن توپ این مشکلات در زمین یکدیگر به اجرای طرح های کارشناسانه و از پیش تعیین شده بپردازند.چرا که هر لحظه امکان دارد که آپارتمان ها فرونشیند و خانواده های زیادی را در سوگ فرو ببرد.

گفتنی است،«شهر شیراز از«شهرک گلستان تا مهارلو بر روى گسل واقع شده است، مسله ای که باید بیش از پیش جدی گرفته شود و با استفاده صحیح از زمین های موجود ساختمان هایی محکم از جنس فلز یا سیار و رونده بنا و ساماندهی شود تا علاوه بر جلوگیری از آسیب های زمین لرزه از هزینه های سرسام آور نیز بکاهد.
انتهای پیام/
گزارش از بهاره یاری